زمانیکه شما با روغن های صنعتی از قبیل محصولات روبه رو میشوید سوالی که می تواند برای اولین بار ایجاد شود مربوط می شود به ویسکوزیته یا گرانروی که یک پارامتر برای شناخت بهتر روغن است. با ما همراه باشید تا در مورد این پارامتر بیشتر توضیح دهیم.
ویسکوزیته یا گرانروی چیست؟
کلمه ویسکوزیته یا گرانروی (Viscosity) در لغت به معنای مقاومت مایعات در برابر جاری شدن است. ویسکوزیته تاثیر مستقیم بر میزان آب بندی روغن و همینطور مقدار مصرف روغن دارد و در شرایط مختلف درجه حرارت، سهولت کار با ماشین آلات را به خصوص در آب و هوای سرد تامین می کند. به عنوان نمونه از مایعات مختلف، آب دارای گرانروی بسیار پایین و عسل دارای گرانروی بالا است. ویسکوزیته مایعات تابعی از دما است، یعنی با افزایش دما گرانروی کم شده و با کاهش دما گرانروی افزایش می یابد. حال که با گرانروی آشنا شدید میخواهیم در مورد انواع آن توضیح دهیم.
انواع ویسکوزیته
دو نوع ویسکوزیته در رابطه با مایعات وجود دارد که می توان آن ها را بررسی کرد.
ویسکوزیته سینماتیک
مقاومت مایعات در برابر جریان یافتن را ویسکوزیته سینماتیک می گویند. برای سریع تر جریان یافتن، گرانروی یک ماده باید کمتر باشد.
به عنوان نمونه اگر دو ظرف را یکی پر از شربت و دیگری را با پر آب کنید، در می یابید که به دلیل گرانروی پایین تر، آب سریعتر جریان می یابد.
ویسکوزیته پویا (دینامیک)
مقدار انرژی لازم برای جابجایی یک جسم از طریق روان کننده را ویسکوزیته پویا گویند. با استفاده از تست شبیه ساز Cold Crank Sim گرانروی دینامیکی اندازه گیری می شود. درجه حرارت پایین روغن به جهت تعیین درجه ویسکوزیته مورد استفاده قرار می گیرد.
واحد ویسکوزیته چیست؟
برای اندازه گیری گرانروی پویا به افتخار دانشمند برجسته پوازیه از یکای P (پویز) استفاده می شود. البته این یکا بیشتر در دستگاه اندازه گیری CGS مورد استفاده است و در سیستم SI مقدار این نوع ویسکوزیته را با Pa.S (پاسکال ثانیه) نمایش می دهند. این یکاها با رابطه زیر به یکدیگر تبدیل می شوند:
1Pa.S = 10P
واحد اندازه گیری ویسکوزیته سینماتیکی در سیستم SI برابراست با m2/S (متر مربع بر ثانیه) که در دستگاه CGS به افتخار دانشمند برجسته با یکای ST (استوکس) سنجیده می شود. این یکاها با رابطه زیر به یکدیگر تبدیل می شوند:
1m2/S = 10000ST
همانطور که مشاهده می کنید واحد مترمربع بر ثانیه مقدار بسیار زیادی است که معمولا برای مایعات کاربرد ندارد و از یکای کوچکتر آن یعنی سانتی متر مربع بر ثانیه به طور معمول استفاده می شود که:
1cm2/S = 1ST
اندیس ویسکوزیته چیست؟
همه روغن ها به یک شکل به تغییرات دما پاسخ نمی دهند. توانایی مقاومت در برابر تغییرات گرانروی را Viscosity Index یا VI روغن می نامند که همان اندیس ویسکوزیته است. اکثر روغن ها به دلیل تغییر دما توانایی مقاومت در برابر تغییرات گرانروی را دارند. اندیس ویسکوزیته به میزان چسبندگی یک روان کننده بستگی دارد و به دلیل نوسانات دما تغییر می کند.
اندازه گیری VI روغن در دمای 40 و 100 درجه سانتیگراد انجام می شود. اگر گرانروی یک مایع دارای تغییر زیادی بین این دماها باشد، دارای VI پایین تر است.و اگر گرانروی یک مایع دارای تغییر زیادی بین این دو دما نباشد، دارای VI بالاتر خواهد بود.
در روغن موتور مفهوم ویسکوزیته چیست؟
ویسکوزیته روغن موتور چگونگی ریختن روغن در دمای مشخص را تعیین می کند. روغن های نازک گرانروی کمتری دارند و در دماهای کمتر نسبت به روغن های ضخیم تر راحت تر ریخته می شوند. روغن های نازک سبب کاهش اصطکاک موتورها می شوند و در هوای سرد به کمک موتور ها می روند. در طول فصل زمستان اتومبیل هایی که در مناطق سردسیر استفاده می شوند، از روغن با گرانروی کم استفاده می کنند. اما در طول فصل تابستان و همینطور در مناطق گرمتر، از روغن با ویسکوزیته بالاتر در 100 درجه سانتیگراد برای موتور خود استفاده می کنند. دو عدد وجود دارد که ویسکوزیته یک روغن را تعیین می کند. عدد اول با حرف “W” به پایان می رسد که مخفف Winter است. این اندازه گیری مربوط به چگونگی جریان یافتن روغن در هنگام سرد بودن است، مانند زمان شروع موتور. عدد دوم هم نحوه جریان روغن در دمای معمولی موتور کار را تعریف می کند.
